الامالی

از آثار سید مرتضی عالم شیعی قرن پنجم هجری. وی در این کتاب علاوه بر تفسیر برخی از آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تعدادی از مسائل کلامی چالش برانگیز میان شیعه و دیگر مذاهب را طرح کرده و دیدگاه مذهب عدلیه (شیعه معتزله) را در این مسائل تبیین کرده است. این کتاب از نظر فقه الحدیث ، تفسیر و کلام اثری مورد توجه است.

 شیوه نگارش

شیوه نگارش این کتاب هم بر اساس شیوه امالی نویسی است. نقل شده است که سید مرتضی، این«الغرر و الدرر» را در راه حجاز - هر جا که در منزلی فرود می‌آمد- بر شاگردانش املا می‌کرد و آنها نیز به همان ترتیبی که از او شنیده بودند، آنها را جمع‌آوری می‌کردند. بر اساس نقلی دیگر، وی این مجالس را در خانه‌اش بر شاگردان و مریدانش در زمان‌های مختلف و پی در پی املا کرده است. زمان شروع این مجالس معلوم نیست اما آخرین املای سید در روز پنج شنبه، ۲۸ جمادی الأول سال ۴۱۳ ق، بوده است.

ساختار و محتوا

کتاب، از نظر ساختاری مشتمل بر ۸۰ مجلس و بخش تکمله و از نظر محتوایی دربرگیرنده موضوعات مختلف است. موضوعاتی که در این کتاب بدان پرداخته شده است عبارتند از:

تفسیر آیاتی از قرآن کریم بر اساس مذهب عدلیه. وی را در تفسیر و تأویل، کثرت محفوظاتش از شعر، لغت و حدیث یاری نموده است. آیاتی که سید مرتضی انتخاب کرده و بر تفسیر آنها همّت گماشته است، اکثراً از مواردی است که در کتب دیگر به دست ما نرسیده است.

شرح و توضیح تعدادی از احادیثی که معمولاً علما در تأویل آنها با هم اختلاف دارند. وی بر اساس مذهب عدلیه این روایات را شرح داده است.

تبیین دیدگاه مذهب عدلیه در مورد برخی از مسائل چالشی علم کلام مانند مسئله رؤیت خدا، خلق افعال بندگان، اراده خدا بر زشتی‌ها...و نقد دیدگاه دیگران.

شرح و نقد ادبی برخی اشعار و نصوص ادیبان و شعرای دوران جاهلی و صدر اسلام

به جز مطالبی که در بخشی اصل کتاب آمده است، زیاداتی نیز در انتهای کتاب موجود است که با عنوان مساله تنظیم شده و با نام تکملة الغرر به کتاب افزوده شده است. با این تکمله، کتاب أمالی المرتضی به پایان می‌رسد.

تنوع موضوعات طرح‌شده در این کتاب سبب شده است که ادبا، متکلمان، مفسران و ... هرکدام به تناسب علایق خود از این کتاب استفاده کنند. و بسیاری از علما این کتاب را به خاطر محتوایش ستایش کنند. این کتاب حتی مورد توجه علمای اهل سنت نیز بوده است.

ویژگی های کتاب

اکثر احادیث مذکور در این کتاب دارای اشکال است و حدیث مسند به ندرت در میان آنها یافت می‌شود و در واقع اکثراً جزو روایات ضعیف (مرسل, مرفوع,…) به شمار می‌روند.

این کتاب منبع فقه الحدیثی خوبی برای شیعه است و از آن برای به دست آوردن معانی برخی از لغات غریب حدیث یا یافتن انواع فنون بلاغی و صنایع ادبی به کار رفته در روایات, می‌توان استفاده نمود.

سید مرتضی در شرح روایات رویکرد کلامی هم دارد و علاوه بر نقل نگاه شیعه، نظرات اهل سنت را نیز آورده است. این اطلاعات، گرایش‌ها و نظریات کلامی و فقهی امامیه و اهل سنت در آن روز را بازنمایی می‌کند.

استفاده سید مرتضی از اشعار جاهلی در بررسی لغات غریب روایات, اهمیت استفاده از این اشعار در فهم روایات را نشان می‌دهد.علاوه بر این که می‌توان از این کتاب به عنوان یک منبع برای به دست آوردن عبارات صحیح بعضی اشعار به همراه مدلول و معنی صحیح آنها استفاده کرد.

دانلود امالی سید مرتضی در 4 فایل pdf با حجم 35 مگابایت: